Küresel ısınma sonrası balıklar soğuk denizlere göç etti, sektörü bekleyen zorluklar neler?
Climate Now'ın bu haftaki konusu iklim değişikliği sebebiyle kuzey ve güney bölgelere, daha soğuk sulara göç eden balıklar ve Danimarka'daki balıkçılık sektöründe yaşanan son gelişmeler.
<iframe width="1218" height="685" src="https://www.youtube.com/embed/AkvPNlcd3ms" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen></iframe>
İklim değişikliği sebebiyle Danimarka’nın kuzeyinde balıkçıların ağına daha önce hiç görmeyen balıklar takılıyor.
Avrupa’da nisan ayında görülen soğuk hava dalgası mayıs ayında da devam etti. Ortalama sıcaklık 1991-2020 arası verilerden 0.5 derece daha düşüktü.
Geçtiğimiz aylarda mevsim sıcaklıkları adeta altüst oldu. Haritalar üzerinde de bu anormal değişikliği görmek mümkün. Avrupa’da mavi renkle gösterilen yerlerle Asya’da kırmızıyla gösterilen bölgeler arasında büyük fark var. Asya’da mayıs ayında sıcaklık ortalamanın 5 derece üzerindeydi.
Kuzey Kutbu çevresinde de anormal sıcaklık artışlarını görmek mümkün. Rusya’nın kuzeyinde yer alan Nizhnyaya Pesha köyünde 20 Mayıs’ta sıcaklık 31 dereceye kadar yükseldi.
Yağış haritalarına bakacak olursak sıcaklığın düştüğü Yunanistan, Türkiye ve Rusya’nın oldukça kuru bir mevsim geçirdiğini görebiliriz.
Avrupa’nın kuzey batısında ise hava hem soğuk hem de nemliydi. Galler, geçen ay 245 milimetre yağmurla “rekor düzeyde” en yağışlı mayısını yaşadı.
Şimdi hazırladığımız rapora geçelim. İklim değişiklikleri okyanuslardaki balık nüfusunu büyük oranda etkiledi. Balıklar sıcaklık değişimlerine göre oldukça hassastır. Okyanuslar ısındıkça birçok balık türü kuzey ya da güney bölgelere göç ediyor. Kimi türler daha da güçlenirken, kimi balıklarsa zorla hayatta kalıyor. Şimdi bu konuyu araştırmak için Danimarka’ya gidiyoruz.
Kopenhang’ın kuzeyinde Gilleleje Limanı’nda günlük olarak yakalanan balıklar satışa hazırlanıyor. Burada balıkçılar kendilerine getirilen avlanma kotası sebebiyle şikayet ederken, şimdi tarım atıklarının kirlettiği ve iklim değişikliği sebebiyle ısınan okyanus suyuyla da baş etmek zorundalar.
Balıkçıların ağlarına daha önce rastlanmayan türler takılıyor
Balık toptancısı Lasse Nordahl artık balıkçıların ağlarına yeni türlerin takıldığını belirtiyor.
Lasse Nordahl, Balıkçı: "Daha önceden görmediğimiz balık türlerine sıkça rastlar olduk. Örneğin, bu sene ahtapot ve geçtiğimiz senelerde pisi balığı… Ben bu işe başladığımda bu türlere hiç rastlamazdık. Son dönemlerde de çok olmasa da banbunya yakalamaya başladık. Her geçen gün farklı türler ortaya çıkıyor."
Balıkların göç etmesinin sebebi soğukkanlı canlılar olması. Bu nedenle de yaşayabilecekleri sıcaklık aralıklarına gidiyorlar. Avrupa’da da birçok balık türü kuzey bölgelere çoktan gitti bile… Bilim insanı Mark Payne bu durumun sebeplerini anlattı.
Mark Payne, Danimarka Teknik Üniversitesi, Araştırma Görevlisi: "Karada yaşayan canlılardan örnek verelim. Eğer bir bölge çok sıcak olursa bir ağacın altına sığınırsınız ya da oraya yuva yaparsınız. Okyanusların yapısı ise böyle değildir. Sığınacak bir yeriniz olmaz. İŞte bu sebeple değişen şartlar okyanus canlıları için daha zordur."
Şimdi iklim değişikliğinin Danimarka sularında yaptığı etkiyi araştıran Danimarka Teknik Üniversitesi’ne gidiyoruz. Araştırmacı Louise Lundgaard iki önemli değişimden söz ediyor: Bölgede ton balığı, hamsi ve berlam balığı oranı artarken, yerel bir tür olan Baltık morina balığının azaldığını ifade ediyor.
Mark Payne, Danimarka Teknik Üniversitesi, Araştırma Görevlisi: “Örneğin on sene öncesine oranla dört yaşındaki morina balıkları çok daha küçük. Çünkü büyümeye değil, çoğalmaya odaklanmış durumdalar. Eğer suyun ısısı, buldukları yemlerin kalitesi ve miktarı değişirse hem hızlı büyüyüp hem de hızla çoğalabilirler."
Danimarka’da görülen değişim dünya genelinde de yaşanıyor. Balık türleri iklim değişikliğine ayak uyduruyor.
Mark Payne: "İklim değişikliği, iş ağı denizlerle ilişkili olan kişi ve kurumlar için bazı zorluklar ortaya çıkardı. Bu sebeple balık avlama tarzları, balıkçılık ekipmanları, balıkların nasıl işlendiği ve saklandığı gibi bu zincirdeki tüm halkaların kendilerini güncellemesi gerekiyor. Kısacası tüm balıkçılık endüstrisi tüm bu değişimlerle yüzleşmek ve onlara ayak uydurmak zorunda."
Balıkçılık sanayi kendini yenileyedursun, biz tüketiciler de sürdürülebilir balık türlerini satın alarak duruma katkı sağlayabiliriz.
Haber : Kerem CONGAR